چرا ما بیشتر از نیازمان غذا می خوریم؟ قسمت دوم

در مقاله قبلی اشاره کردیم که اغلب اوقات غذا خوردن به علت گرسنگی نیست. بلکه غذاخوردن در پاسخ به عوامل روانشناختی و نگرش های ما انجام می شود. و کسانیکه شناخت و دانش بیشتری در مورد عوامل موثر بر غذا خوردن دارند، رژیم غذایی سالمتر و وزن مناسب تری دارند. همچنین در مورد یکی از عوامل روانشناختی پرخوری صحبت کردیم که پیروی کردن از واحدهای رایج برای هر نوع خوراکی بود.

دومین عامل که در این نوشته مورد بحث قرار می دهیم، توجیه کردن و پیدا کردن دلیل برای پرخوری در شرایط خاص است.

به عنوان مثال برخی افراد معتقد هستند که کاملا طبیعی و بدیهی است که تعطیلات آخر هفته بیشتر از روزهای دیگر غذا بخورند. و اگر شنبه و یکشنبه به اندازه سایر روزهای هفته غذا بخورند، آخر هفته خوبی نخواهد داشت. اما واقعیت این است که در اغلب افراد نیاز به مواد غذایی طی روزهای هفته با آخر هفته تفاوت چندانی ندارد. مگر اینکه ما از جمله افرادی باشیم که بیشتر ساعات روزهای آخر هفته را به ورزش مشغول باشیم.

همچنین خیلی از افراد فکر می کنند که کاملا بدیهی و طبیعی است که در مهمانی ها، جشن ها، عروسی ها و … بیشتر از سایر مواقع غذا بخورند. و اگر بیشتر غذا نخورند به آنها خوش نمی گذرد (یا میزبان از آنها می رنجد). واقعیت این است که نیاز ما به مواد غذایی طی مهمانی ها افزایش نمی یابد و باید به همان اندازه قبل غذا بخوریم.

گروهی از افراد معتقد هستند که اگر به رستوران می روند، حتما باید یک غذای مفصل نوش جان کنند. و قبل از غذا سوپ یا پیش غذا سفارش بدهند یا بعد از غذا حتما دسر میل کنند. واقعیت این است که این هم یک نوع توجیه درونی برای دریافت بیش از اندازه غذا است وگرنه برای همه افراد روشن است که نیاز ما به مواد غذایی در رستوران افزایش پیدا نمی کند و در مدتی که در رستوران هستیم سوخت و ساز بدن ما بیشتر نمی شود. خیلی از ما معتقد هستیم که اگر به کافی شاپ می رویم باید حتما همراه قهوه یا چای خود یک نوع شیرینی هم سفارش دهیم.

جالب است که مطالعات نشان می دهد افراد بطور ناخودآگاه در رستوران حجم بیشتری از مواد غذایی را می خورند تا در کافی شاپ. همچنین در کافی شاپ مقدار بیشتری از مواد خوراکی را می خورند تا در خانه.

توجیه های دیگری نیز وجود دارند که در نهایت منجر به پرخوری و افزایش وزن می شوند. مانند: “من حتما باید بعد از غذا شیرینی یا دسر میل کنم” یا “من در زمانهای خاصی باید حتما خوراکی های شیرین بخورم” یا ” من وقتی به سینما می روم باید حتما پاپ کورن بخورم” یا ” وقتی تلویزیون نگاه می کنم باید حتما تخمه بخورم” و …. شاید هرکدام از ما توجیه های درونی خاصی برای غذا خوردن بیش از نیاز داشته باشیم.

اما واقعیت این است که هر فردی با توجه به قد، وزن، سن، جنس، میزان فعالیت و شرایط سلامتی خود به میزان معینی از مواد غذایی در روز نیاز دارد و دریافت بیش از نیاز درهر صورت به اضافه وزن و چاقی می انجامد. تنها و تنها در موارد خاصی نیاز ما به دریافت مواد مغذی بیشتر می شود از جمله بیماری های خاص، دوران نقاهت برخی بیماری ها یا برخی جراحی ها و دوره های خاصی از زندگی. در سایر مواقع (از جمله مهمانی، رستوران، روزهای تعطیل و …) نیاز ما به مواد مغذی افزایش پیدا نمی کند و این تنها توجیه های درونی ما است که ما را به سمت بیشتر خوردن سوق می دهد.

دکتر مینو شیرازی، متخصص تغذیه

ONTRACK Health, Nutrition & Slimming Clinic

تورنتو، کانادا