مواد غذایی که از نظر ژنتیکی تغییر یافته اند
مواد غذایی که از نظر ژنتیکی تغییر یافته اند یا genetically-modified organisms یا به اختصار محصولات GMO مواد غذایی هستند که در آزمایشگاه تحت تغییرات ژنتیکی قرار گرفته اند. ماده ژنتیکی از یک جاندار دیگر به ماده ژنتیکی جاندار مورد نظر انتقال داده می شود. در نتیجه جاندار مورد نظر یکسری ویژگی های جدید پیدا می کند. به عنوان مثال از یک ماهی که در آبهای بسیار سرد اعماق اقیانوسها زندگی می کند ژن ضد یخ زدگی را به سیب زمینی منتقل کرده اند و در نتیجه سیب زمینی تولید شده است که در مقابل یخ زدگی مقاوم است و قابلیت کشت در مناطق بسیار سردسیر را دارد. مثال دیگر دستکاری ژنتیکی در مرغها است. از آنجا که بسیاری از افراد تمایل به مصرف گوشت سفید سینه مرغ دارند، با تغییرات ژنتیکی مرغهایی تولید شده اند که حجم سینه شان نسبت به سایر قسمتهای بدن بیشتر است و گوشت سفید بیشتری تولید می کنند. در حال حاضر بیش از چهل نوع ماده غذایی دستکاری ژنتیکی شده در آمریکا و کانادا مجوز تولید انبوه گرفته اند و تعداد دیگری هم در دست بررسی هستند. در این میان گوجه فرنگی، طالبی، سویا، کانولا، ذرت، تخم کتان و چغندر قند شناخته شده تر از همه هستند. در ابتدا این نوع از تغییرات به منظور تولید غذای فراوان تر و ارزان تر جهت کشورهایی که دست به گریبان گرسنگی و قحطی هستند انجام شد. اما مدتی بعد مطالعات نشان داد که استفاده از مواد غذایی که دستکاری ژنتیکی شده اند می تواند باعث بروز مشکلاتی در سلامتی افراد گردد.
برخی مطالعات نشان داده اند که انتقال ژن از یک جاندار به جاندار دیگر می تواند منجر به تولید انواعی از پروتئین ها گردد که احتمال آلرژی زایی در آنها زیاد است.
همچنین برخی از مواد غذایی که از نظر ژنتیکی تغییر یافته اند احتمال سرطان زایی دارند. این مورد به خصوص در مورد سرطان معده و روده بزرگ احتمال بیشتری دارد.
برخی از این مواد غذایی توانایی ایجاد تغییرات در سیستم ایمنی و در نتیجه افزایش خطر بیماری های خودایمنی یا عفونت ها را دارند.
برخی مطالعات افزایش خطر چاقی را با مصرف اینگونه محصولات در رژیم غذایی گزارش کرده اند.
البته بررسی ها بر روی این گونه از مواد غذایی هنوز ادامه دارد و نیاز به تحقیقات بیشتری در این مورد هست.
از آنجا که اغلب اوقات بر روی برچسب این نوع از مواد غذایی ذکر نمی شود که این مواد از نظر ژنتیکی تغییر یافته اند، مصرف کننده مطلع نیست که در حال استفاده از این نوع محصولات است. پس چه کنیم که از مصرف این مواد غذایی در امان باشیم؟ بهترین راه این است که در رژیم غذایی خود از مواد غذایی فراوری شده کمتر استفاده کنیم و بیشتر مواد غذایی را به شکل تازه و واقعی آن خریداری و استفاده کنیم. علت این است که محصولات GMO بیشتر در تهیه مواد غذایی فرآوری شده مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال گوجه فرنگی های تغییر یافته از نظر ژنتیکی بیشتر در تهیه انواع سس مورد استفاده قرار می گیرند. سیب زمینی های تغییر یافته نیز بیشتر جهت تهیه چیپس سیب زمینی استفاده می شوند. پس اگر به جای سس گوجه فرنگی، خود گوجه فرنگی را خریداری کنیم و به جای چیپس، از خود سیب زمینی استفاده کنیم احتمال اینکه از مواد غذایی تغییر یافته از نظر ژنتیکی استفاده کرده باشیم کمتر است.
اگر مبتلا به بیماری خاصی هستید یا داروی خاصی مصرف می کنید، ممکن است این توصیه ها برای شما مناسب نباشد. دراینصورت حتما با فرد متخصص مشورت نمائید.
دکتر مینو شیرازی، متخصص تغذیه
ONTRACK Health, Nutrition & Slimming Clinic
تورنتو، کانادا
