آیا سرعت متابولیسم بدن شما کم است

” متابولیسم بدن من کند است به همین دلیل من به سرعت چاق می شوم و به سختی وزن کم می کنم ”
این جمله شکایت بسیاری از افرادی است که از اضافه وزن یا چاقی رنج می برند. در این مقاله می خواهیم درباره متابولیسم بدن و رابطه آن با ایجاد چاقی یا اضافه وزن صحبت کنیم.
متابولیسم بدن به این معناست که بدن برای انجام فعالیت هایی مانند تنفس، هضم و جذب غذا، گردش خون، ضربان قلب و فعالیت های عضلانی انرژی مصرف می کند. سرعت متابولیسم با خود متابولیسم متفاوت است و بدین معناست که بدن با چه سرعتی کالری را می سوزاند و به مصرف فعالیت های فوق می رساند.
عوامل زیادی روی سرعت متابولیسم بدن ما اثر می گذارد. یکی از این عوامل، ژنهای ما هستند. برخی افراد مقدار غذای بیشتری می خورند اما لاغر هستند. برخی افراد مقدار غذایی که می خورند در حد معمولی است اما وزن آنها اضافه می شود.
ترکیب بدن نیز روی سرعت متابولیسم اثر دارد. هرچه میزان عضلات بدن بیشتر و میزان چربی بدن کمتر باشد، سرعت متابولیسم بیشتر خواهد بود. آقایان نسبت به خانمها عضلات بیشتر و چربی کمتری دارند و در نتیجه سرعت متابولیسم آقایان بیش از بانوان است.
سن ما نیز روی متابولیسم بدن ما اثر دارد. بعد از عبور از دهه دوم زندگی و با شروع 30 سالگی تقریبا هر 5 سال سرعت متابولیسم یک درصد کاهش می یابد. کاهش سرعت متابولیسم در این رابطه بیشتر به علت کاهش توده عضلانی است.
اختلالات هورمونی نیز می توانند سرعت متابولیسم را تغییر دهند. عمده ترین اختلال هورمونی در این زمینه، اختلالات تیروئید است. سایر اختلالات هورمونی نقش کمتری در تغییر سرعت متابولیسم ایفا می کنند.
وضعیت آب و هوایی نیز روی متابولیسم بدن اثر دارد. در آب و هوای خیلی سرد، سرعت متابولیسم افزایش می یابد تا بدن را گرم نگه دارد. در مناطق با آب و هوای خیلی گرم نیز سرعت متابولیسم بالاتر می رود تا بدن را خنک نگه دارد. در آب و هوای معتدل سرعت متابولیسم کمتر است.
روش زندگی شامل عادات خوابیدن و میزان استرس روزمره نیز بر روی سرعت متابولیسم اثر دارند.
عادات غذایی نادرست و رژیم های غذایی غلط نیز باعث کاهش سرعت متابولیسم بدن می شوند. هم ترکیب رژیم غذایی و هم میزان کالری رژیم غذایی و هم زمانهای صرف غذا باعث تغییر سرعت متابولیسم می شوند. رژیم های غذایی که انواع خاصی از مواد غذایی یا برخی از گروههای غذایی را محدود می کنند در طولانی مدت باعث کاهش سرعت متابولیسم بدن می شود.
نوع و میزان مایعاتی که فرد می نوشد نیز در تغییر سرعت متابولیسم نقش دارد. نوشیدنی های دارای کافئین مانند چای یا قهوه باعث افزایش سرعت متابولیسم می شوند اما میزان این اثر جزئی و مدت آن بسیار کوتاه است. در واقع این اثر به حدی نیست که به تنهایی باعث کاهش وزن شود. انواع ادویه بویژه فلفل باعث افزایش جزئی متابولیسم می شوند اما بازهم این میزان به حدی نیست که باعث کاهش وزن گردد.
متاسفانه تاکنون مکمل غذایی یا داروی بدون عارضه و بی خطری که باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن گردد شناخته نشده است. مکمل هایی که در این زمینه مطرح می شوند اغلب جنبه تجارتی دارند و داروها نیز به علت پرعارضه بودن ممنوع اعلام شده اند.
تحقیقات انجام شده نشان می دهد که رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن بهترین راه افزایش سرعت متابولیسم بدن است. رژیم غذایی شامل مقدار غذا، ترکیب غذا، زمانهای صرف غذا و نحوه مصرف غذا نقش مهم تری در این زمینه ایفا می کند.
در نهایت سرعت متابولیسم فرد به هر میزان باشد، با یک رژیم غذایی صحیح و مناسب می توان وزن را کنترل کرد و مانع اضافه وزن و چاقی شد.
اگر مبتلا به بیماری خاصی هستید یا داروی خاصی مصرف می کنید، ممکن است این توصیه ها برای شما مناسب نباشد. دراینصورت حتما با فرد متخصص مشورت نمائید.
دکتر مینو شیرازی، متخصص تغذیه
ONTRACK Health, Nutrition & Slimming Clinic
تورنتو، کانادا