متاسفانه مصرف قرصهای لاغری رواج فراوانی پیدا کرده است. برخی از افراد به جای استفاده از یک رژیم غذایی مناسب جهت کاهش وزن به مصرف قرصهای لاغری روی آورده اند. غافل از اینکه این قرصها عوارض و عواقب بسیار خطرناک و بعضا مرگبار برای مصرف کننده به همراه دارند. در اینجا به طور مختصر در مورد عوارض کلی این داروها توضیح داده می شود. در مقاله بعدی عوارض این داروها به تفکیک نوع دارو آورده خواهد شد.
1 – افزایش مجدد وزن با قطع دارو: قرصهای لاغری را نمی توان تمام عمر مصرف کرد و به علت عوارضی که دارند، پس از مدتی ناچار باید مصرف آنها را قطع کرد. متاسفانه مطالعات نشان می دهد که افرادیکه با استفاده از دارو وزن خود را کم کرده اند، مدتی پس از قطع مصرف دارو شروع به افزایش وزن می کنند. علت این است که تا زمانیکه شخص رژیم غذایی و نحوه تغذیه خود را تغییر ندهد، افزایش مجدد وزن قطعا اتفاق خواهد افتاد.
2 – اعتیاد به دارو: تحقیقات نشان داده است که این قرصها اعتیادآور هستند. افرادیکه این داروها را مصرف می کنند به تدریج شروع به خرید انواع مختلفی از این داروها می کنند و هر چند وقت یکبار از یکی از انواع این داروها به نوعی دیگر روی می آورند. گرچه تولید کنندگان این داروها ادعا می کنند که این داروها اعتیادآور نیستند، مطالعات عکس آن را نشان داده است. مطالعات نشان می دهد که بسیاری از داروهای لاغری حاوی موادی هستند که در مصرف کننده احساس خوبی ایجاد می کنند و در صورت عدم مصرف احساس ناخوشی در فرد ایجاد می شود. در نتیجه مصرف کننده ناچار به خرید مجدد این داروها می گردد. ایجاد اعتیاد و وابستگی به این داروها برای سلامتی مصرف کننده بسیار خطرناک است. اعتیاد در مورد داروهایی که در فرمولاسیون آن ترکیبات آمفتامین، ضد افسردگی یا ضد اضطراب به کار رفته است، بسیار محتمل است.
3 – بسیاری از قرصهای لاغری توسط FDA تایید نشده اند. این امر در مورد داروهای لاغری به اصطلاح طبیعی و داروهای لاغری که بدون نسخه به فروش می رسند، صدق می کند. در نتیجه بسیاری از مواد خطرناک و ممنوعه در ترکیب این داروها مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه نداشتن تایید FDA بدان معناست که عوارض طولانی مدت این داروها هنوز بررسی نشده است. همچنین بدان معناست که تحقیقات کافی بر روی این داروها انجام نشده است.
4 – برچسب روی این قرصها حاوی اطلاعات غیرواقعی است. از آنجا که نظارت FDA بر این داروها اعمال نمی شود، اطلاعات نادرست بسیاری بر روی برچسب اینگونه داروها درج می شوند. مطالعات نشان داده است که حداقل 20% ادعاها و فوایدی که بر روی برچسب این داروها نوشته می شود نادرست و غیرقانونی است.
5 – افزایش خطر سکته قلبی و سکته مغزی: گزارش های متعددی از ایجاد مرگ ناگهانی قلبی و سکته مغزی در اثر مصرف قرصهای لاغری موجود است. بسیاری از موادی که در ترکیب این داروها وجود دارد، از جمله موادی است که مصرف آنها ممنوع است. اما به دلیل اینکه داروهای لاغری تحت نظارت FDA نیستند، از این گونه مواد خطرناک در ترکیب داروهای لاغری استفاده می شود. بطور عمده مواد محرک موجود در این داروها هستند که خطر مرگ ناگهانی قلبی و سکته مغزی را به شدت افزایش می دهند.
6 – آسیب و سمیت کبدی: این مسئله یکی از عوارض جدی و خطرناک بسیاری از قرصهای لاغری است. کبد مسئول متابولیزه کردن، تجزیه کردن و سم زادیی بدن از داروها و مواد شیمیایی است که مصرف می کنیم. از آنجا که داروهای لاغری حاوی مواد مختلفی هستند که بعضا مضر و ممنوع می باشند، کبد ناگزیر به متابولیزه کردن این داروهاست. در نتیجه مصرف این داروها بار زیادی را به کبد تحمیل می کند که سرانجام به آسیب کبدی می انجامد. کارشناسان براین باورند که بسیاری از عوارض کبدی این داروها غیر قابل برگشت بوده به آسیب دائمی کبد می انجامد. این امر بویژه در مصرف طولانی مدت این داروها مشاهده شده است.
7 – عوارض گوارشی: بسیاری از قرصهای لاغری باعث افزایش حرکات روده ای می شوند. این امر در کوتاه مدت باعث نفخ، دلدرد، کرامپ های شکمی و اسهال می شود. همچنین در طولانی مدت باعث اختلال در حرکات روده ای و حتی سندرم روده تحریک پذیر می شود.
ایجاد کمبودهای تغذیه ای: بسیاری از قرصهای لاغری باعث اختلال در جذب چربی می شوند. در نتیجه ویتامین های محلول در چربی شامل ویتامین های A,D,E,K به بدن نمی رسند. همچنین اسیدهای چرب ضروری جذب بدن نمی شوند.
8 – بی قراری، تحریک پذیری و بی خوابی: قرصهای لاغری که در آنها از مواد محرک استفاده شده است باعث اختلالات فیزیولوژیک شامل بی خوابی، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، عصبانیت، تحریک پذیری و بی قراری می شوند.
9 – از دست رفتن آب بدن: برخی قرصهای لاغری باعث از دست رفتن آب می شوند. لاغری به معنی از دست دادن چربی اضافی است. از دست دادن آب بدن گرچه باعث می شود که وزن شخص بر روی ترازو کاهش یابد، اما لاغری محسوب نمی شود. به علاوه ازدست رفتن آب بدن بسیار خطرناک است چون منجر به اختلال آب و الکترولیت در بدن می شود که نتیجه آن نامنظمی ضربان قلب، عدم توجه و تمرکز،اختلال هوشیاری و غش کردن است. سلولهای بدن برای عملکرد طبیعی خود به آب و الکترولیت نیاز دارند. طبق تحقیقات MAYO CLINIC این امر می تواند به تشنج، اختلالات دائمی کلیه ها و حتی مرگ بیانجامد.
10 – عوارض متعدد: متاسفانه در بسیاری از قرصهای لاغری، مخلوطی از داروهای مختلف استفاده می شود. در نتیجه عوارض متعددی ممکن است از مصرف اینگونه قرصها بروز کند. بویژه که این قرصها تحت نظارت FDA نیستند و اطلاعات روی برچسب آنها نیز بعضا قابل اطمینان نیست.
دکتر مینو شیرازی
متخصص تغذیه و رژیم های غذایی
تورنتو، کانادا
