سیر جز سبزیجاتی است که در مورد فواید آن زیاد صحبت می شود. در رژیم غذایی ما ایرانیان از تهیه انواع خورش تا انواع آش، ترشی ها و سیر و ماست کاربرد دارد. سیر دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان است و در نتیجه به پیشگیری از ایجاد سلولهای سرطانی در بدن کمک می کند. همچنین به علت میزان بالای آنتی اکسیدان فرایند پیری را در بدن کند می کند. مهم ترین خواص سیر که از نظر علمی به اثبات رسیده است به قرار زیر است:
1 – آنتی‌اکسیدانی: سیر سطوح سرمی دو آنزیم آنتی‌اکسیدانی کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز را افزایش می‌دهد و با خنثی نمودن رادیکال‌های آزاد اکسیژن که برای سلول‌ها مضر هستند، موجب محافظت از آن‌ها می‌شود، لذا برای مراقبت از پوست و مو از سیر برای ترمیم موهای آسیب دیده و کاهش ریزش مو استفاده می‌گردد.
2 – ضد آترواسکلروز: آترواسکلروز در نتیجه تجمع لیپیدهای درون و برون سلولی ایجاد می‌شود. عصاره سیر بیوسنتز کلسترول استرها و تری گلیسیرید را در سلولهای آترواسکلروزی و فعالیت آنزیم مهم در تشکیل کلسترول استرها (که عامل مهم در تجمع چربی اضافی در سلول‌ها هستند) را محدود می‌کند.
3 – ضد هیپرلیپیدمی: محدودیت سنتز کلسترول توسط کبد بستگی به میزان آنزیم HMG-COA ردوکتاز (آنزیم دخیل در بیوسنتز کلسترول) دارد که عصاره سیر به صورت غیر مستقیم بر این مقدار تأثیرگذار است.
4 – ضد تجمع پلاکتی و فیبرینولیتیک: عصاره سیر با افزایش میزان آدنوزین مونوفسفات حلقوی تشکیل لخته را در رگ‌ها کاهش می‌دهد.
5 – ضد پرفشاری خون: سیر به دلیل داشتن آلیسین و آجون که از مواد موثر آن هستند اثر گشاد کنندگی بر ماهیچه‌های صاف عروق داشته و منجر به کاهش فشار خون می‌شود. بر اساس مطالعات انجام شده این کاهش در فشار خون به میزان متوسط بوده و بیشتر در فشار خون سیستول مشهود است.
6 – ضد سرطانی: بر اساس مطالعات انجام شده بین مصرف سیر و کاهش انواع مختلفی از سرطان‌ها از جمله سرطان معده، کولون و حنجره ارتباط وجود دارد.
7 – ضد میکروبی و ضد قارچ: بررسی‌های انجام شده نشان داده‌اند که اثر ضد میکروبی آلیسین به دلیل خواص آن در محدود کردن فعالیت آنزیم‌های تیول‌دار میکروارگانیسم‌ها می‌باشد. ترکیبات گوگردی سیر باکتری‌ها و ویروس‌های ریه و ناحیه برونش، عوامل عفونی موجود در روده ها باکتری استافیلوکوکوس و سایر عفونت‌های پوستی را از بین می‌برد.
8 – کاهش قند خون: بر اساس مطالعات انجام شده اثر هیپوگلایسمیک (کاهنده قند خون) سیر می‌تواند به دلیل خاصیت آن در افزایش آزاد سازی انسولین از سلولهای بتای پانکراس یا جدا شدن بیشتر انسولین از اشکال باند شده آن و افزایش حساسیت انسولینی سلول‌ها باشد. به همین دلیل مصرف آن به افراد دیابتی توصیه می‌شود.
در مقاله آینده در مورد نحوه مصرف سیر در رژیم غذایی به نحوی که بتوان حداکثر استفاده را از ویژگی های مفید آن داشته باشیم، توضیح داده خواهد شد.
سلامت باشید.
دکتر مینو شیرازی
متخصص تغذیه
تورنتو، کانادا
