مصرف انواع ادویه در رژیم غذایی ما ایرانی ها از دیرباز معمول بوده است. امروزه خواص تغذیه ای بسیاری برای انواع ادویه شناخته شده است. در اینجا در مورد انواعی از ادویه که خواص ضد سرطانی دارند، صحبت خواهد شد:
زعفران:
شواهد قابل توجهی بر قابلیت این گیاه در جلوگیری از ابتلا به سرطان وجود دارد. این گیاه می‌تواند روند تکثیر سلولهای سرطانی پوست را متوقف کند. هرچند مکانیزمی که زعفران بواسطه آن از تکثیر تومورها پیشگیری می‌کند به طور کافی مورد بررسی قرار نگرفته اما متخصصان ترکیباتی را در زعفران شناسایی کرده‌اند که خواص ضدسرطانی آنها آشکار شده است.
زردچوبه:
این ادویه دارای ترکیبات ضد سرطان است که شناخته شده ترین آنها کورکومین است. قابلیت ضد سرطانی بسیار قوی کورکومین چند سالی است که شناخته شده و به اثبات رسیده است. (در مورد زردچوبه در مقالات قبلی بطور مفصل توضیح داده ام)
دارچین:
در چندین مطالعه مختلف به بررسی خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه پرداخته شده است. به طور مثال در بررسی که روی نوعی موش انجام گرفت مشخص شد که دارچین قدرت آنتی اکسیدانی دارد و ریسک ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. همچنین عصاره دارچین از رشد هلیکوباکتر پیلوری در آزمایشگاه جلوگیری می‌کند که فاکتور خطرزای شناخته شده در سرطان معده و سرطان پانکراس است.
زیره سیاه:
تیموکینون یکی از ترکیبات اصلی در دانه زیره سیاه است که دارای خواص آنتی اکسیدانی، آنتی میکروبی، ضدالتهابی و پیشگیری‌کننده از سرطان است. تحقیقات نشان می دهد که این ماده مانع از تشکیل رادیکالهای آزاد در سلولها می شود و در نتیجه از سرطانی شدن سلولهای سالم پیشگیری می کند. همچنین مطالعات نشان داده است که این ماده از تکثیر شدن سلولهای سرطانی هم جلوگیری می کند.
زیره سبز:
در مطالعات آزمایشگاهی انجام شده روی موش‌ها، تاثیر این گیاه بر درمان انواع سرطان پوست شناخته شده است. ترکیبات ضدسرطانی موجود در زیره سبز موسوم به گلوتاتیون–S– ترانسفرازخطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش می‌دهند.
هل:
این گیاه نیز همچون بسیاری از گونه‌های دیگر گیاهی از خواص آنتی اکسیدانی بالایی برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هل، میزان ماده azoxymethane را که در بروز سرطان روده نقش دارد، در بدن کاهش می‌دهد و در نتیجه از بروز سرطان روده پیشگیری می‌کند.
میخک:
چندین بررسی آزمایشگاهی که بر روی موش‌ها انجام شده است نشان می دهد که میخک فرایند سم زدایی سلولی را در بدن افزایش می دهد. سم زدایی در سطح سلولی باعث کاهش خطر سرطان می شود.
گشنیز:
نتایج چندین مطالعه انجام شده روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که دانه‌های گشنیز در پیشگیری از سرطان کبد نقش دارند. هرچند هنوز مطالعات کمی درباره خواص ضدسرطانی این گیاه صورت گرفته اما همین یافته‌های اندک نیز حائز اهمیت است.
ریحان:
این گیاه حاوی خواص آنتی اکسیدانی، ضدجهش ژنی و ضدتومور است و از اینرو اثر ضد سرطانی دارد. همچنین بررسی‌ها در مورد تاثیر ریحان بر میکروب هلیکوباکترپیلوری که عامل زخم معده است نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در ریحان به از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری در معده کمک می کنند و به این طریق خطر سرطان معده را کاهش می دهند. همچنین ریحان آسیب ناشی از رادیکالهای آزاد را در سطح سلولهای بدن کاهش می دهد.
سیر:
سیر یکی از شناخته شده ترین مواد غذایی ضد سرطان است. آزمایش‌های کلینیکی بر روی سیر نشان می‌دهد که این گیاه احتمال ابتلا به سرطان‌های ریه، پوست، روده و سینه را پایین می‌آورد. توانایی سیر در جلوگیری از رشد تومورها به دلیل وجود ترکیبات مختلف دارای گوگرد و آنتی اکسیدانهای موجود در آن است. در یک مطالعه نشان داده شده است که برای آزاد شدن کامل این ترکیبات مفید نیاز به قطعه قطعه شدن حبه های سیر وجود دارد. بنابراین قورت دادن یک حبه کامل سیر کمک چندانی نمی کند و بهتر است حبه سیر قبل از مصرف خرد شود یا حین مصرف جویده شود.
نکاتی کاربردی برای حفظ خواص ضد سرطانی ادویه:
با گذشت زمان خواص مفید ادویه کاهش می باید. بنابراین در زمان خرید ادویه به میزان مصرف خود توجه کنید.
تماس با اکسیژن هوا، نور و حرارت خواص مفید ادویه را به مرور زمان کم می کند. همچنین نگهداری در ظروف پلاستیکی برای ادویه مناسب نیست. ادویه باید در ظروف شیشه ای و با در بسته، در جای تاریک، خشک و خنک نگهداری شوند. نگهداری ادویه در ظروف پلاستیکی شفاف و در کنار اجاق گاز کار درستی نیست.
پختن با درجه حرارت بالا یا حرارت دیدن به مدت طولانی، خواص مفید ادویه را از بین می برد. بنابراین ادویه را در انتهای پخت به غذا اضافه کنید تا خواص ضد سرطانی و سایر خواص آنها حفظ شود.
دکتر مینو شیرازی
متخصص تغذیه
تورنتو، کانادا
